چرا کیفیت خوراک در مرحله استارتر بیشترین اهمیت را دارد؟
پرورش جوجه گوشتی اگرچه چرخه‌ای کوتاه دارد، اما نتایج آن وابسته به تصمیمات ابتدایی پرورش دهنده است. یکی از مهم ترین این تصمیمات، انتخاب خوراک استارتر مناسب است؛ جیره‌ای که از روز اول تولد، نقش مستقیم در رشد جوجه گوشتی، سلامت جوجه و یکنواختی گله ایفا می‌کند. کیفیت این جیره نه تنها بر شاخص‌های اقتصادی مزرعه اثر می‌گذارد، بلکه می‌تواند تفاوت میان موفقیت و شکست را رقم بزند.
در ادامه با بررسی علمی و عملی، به دلایل اهمیت حیاتی خوراک استارتر در هفته اول پرداخته و تأثیر آن را از جنبه‌های مختلف بررسی می‌کنیم.
نقش حیاتی خوراک استارتر در رشد، سلامت و یکنواختی جوجه گوشتی
در نخستین روزهای زندگی، جوجه‌ها با چالش‌های متعدد تغذیه‌ای، محیطی و ایمنی مواجه‌اند. سیستم گوارشی آن‌ها هنوز در حال تکامل است و نیاز به خوراکی دارند که به راحتی هضم شود و انرژی کافی برای آغاز رشد جوجه گوشتی فراهم کند. خوراک استارتر باکیفیت، با تأمین پروتئین، چربی، ویتامین و مواد معدنی لازم، شرایطی فراهم می‌کند که جوجه‌ها به طور یکنواخت رشد کنند و از بیماری‌های ابتدایی فاصله بگیرند.
جیره ضعیف در این مرحله، سبب بروز تلفات جوجه، رشد نامتوازن و افت عملکرد کلی گله می‌شود. از طرفی سلامت جوجه به‌خصوص از جنبه ایمنی روده و مقاومت در برابر عوامل بیماری‌زا، رابطه‌ای مستقیم باکیفیت و ترکیب خوراک استارتر دارد.
ترکیبات کلیدی در دان استارتر باکیفیت؛ از انرژی تا آنزیم
یک دان استارتر باکیفیت تنها با وجود منابع مغذی کافی تعریف نمی‌شود. تعادل میان سطح انرژی خوراک، نسبت اسیدهای آمینه ضروری، چربی‌های قابل هضم، و ویتامین‌های دان استارتر باعث می‌شود تا جوجه‌ها نیازهای فیزیولوژیک خود را به طور کامل تأمین کنند.
اما آنچه این ترکیبات را مؤثرتر می‌سازد، استفاده از آنزیم خوراک پلت است. آنزیم‌هایی مانند فیتاز، گزیلاناز و آمیلاز باعث افزایش قابلیت هضم مواد مغذی، کاهش ضایعات و بهبود جذب می‌شوند. به‌علاوه، مواد معدنی ضروری مثل کلسیم، فسفر، روی و منگنز، هم در رشد استخوان و هم در عملکرد ایمنی نقش دارند.
ترکیب این مواد باید متناسب با سن و ظرفیت جذب جوجه‌ها باشد، چرا که دستگاه گوارش در این سن هنوز کامل نشده و حساس است.
تأثیر کیفیت استارتر بر سیستم گوارشی و ایمنی جوجه در هفته اول
هفته اول زندگی حیاتی ترین دوره برای توسعه سیستم گوارشی جوجه و تقویت ایمنی جوجه یک روزه است. هرچقدر خوراک از نظر فیزیکی و شیمیایی با نیازهای گوارشی تطابق داشته باشد، توسعه پرزهای روده، تولید آنزیم‌های درون‌زا و جذب بهتر مواد مغذی را تسهیل می‌کند.
جیره ضعیف یا باکیفیت پایین، می‌تواند باعث تحریک مخاط روده، رشد پاتوژن‌ها و بروز مشکلاتی مانند اسهال و سوء جذب شود. همچنین، نارسایی سیستم ایمنی در برابر بیماری‌هایی مثل کوکسیدیوز، نیوکاسل یا ای بی دی، مستقیماً به ترکیبات ضعیف یا نبود برخی عناصر حیاتی در خوراک استارتر مرتبط است.
بنابراین، جیره این دوره نه تنها تغذیه کننده، بلکه «محافظ» جوجه نیز هست.
چرا استارتر پایه موفقیت کل دوره پرورش جوجه گوشتی است؟
فرض کنید یک ساختمان را می‌سازید. اگر پی‌ریزی آن ضعیف باشد، حتی با مصالح عالی نیز نمی‌توانید دوام و کارایی مطلوبی انتظار داشته باشید. همین منطق در مورد تغذیه جوجه‌ها نیز صدق می‌کند.
پایه موفقیت پرورش جوجه گوشتی در همان هفته اول شکل می‌گیرد. خوراک استارتر، در صورت غنی و متعادل بودن، نه تنها زمینه رشد سریع را فراهم می‌کند، بلکه عملکرد گله در فازهای رشد و پایانی را نیز بهبود می‌بخشد.
جوجه‌هایی که در هفته اول خوب تغذیه شوند، واکسن‌ها را بهتر پاسخ می‌دهند، کمتر بیمار می‌شوند، به خوراک علاقه‌مند ترند و درنهایت، ضریب تبدیل خوراک بهتری از خود نشان می‌دهند.
رشد اولیه سریع و کاهش تلفات با تغذیه استاندارد در فاز استارتر
تأمین رشد اولیه با استفاده از استاندارد تغذیه دقیق، تأثیر مستقیم در کاهش مرگ ومیر، افزایش وزن زنده و بهبود یکنواختی دارد. خوراک استاندارد در این مرحله یعنی جیره‌ای که بر اساس نیاز واقعی جوجه های یک روزه تنظیم شده، آزمایش شده و قابلیت هضم بالایی دارد.
با تغذیه علمی و مبتنی بر تحلیل، تلفات جوجه تا حد زیادی کاهش‌یافته و زمینه برای رشد حداکثری فراهم می‌شود.
آنزیم‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی مؤثر در خوراک استارتر
افزایش کارایی دان استارتر به ویژه در شرایط اقتصادی امروز، بدون استفاده از ترکیبات دقیق امکان پذیر نیست. آنزیم‌هایی نظیر آنزیم خوراک طیور باعث بهبود ضریب تبدیل و کاهش هزینه‌ها می‌شوند.
همچنین، ویتامین‌های دان استارتر مثل A، D3، E و K برای توسعه ایمنی، استخوان سازی و تقویت متابولیسم حیاتی هستند. مواد معدنی ضروری مانند سلنیوم، منگنز، ید و آهن نیز نقش‌های غیرقابل انکاری در رشد ایفا می‌کنند.
نقش بافت فیزیکی دان (پلت یا مش) در پذیرش خوراک استارتر
در سنین ابتدایی، حتی بافت فیزیکی دان هم در پذیرش و مصرف خوراک اثر دارد. دان پلت یا مش هرکدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. در بسیاری از فارم‌ها، پلت به دلیل مصرف سریع‌تر و کاهش پرت خوراک ترجیح داده می‌شود.
بااین‌حال، جوجه‌هایی که به شکل صحیح تغذیه نشوند، ممکن است با مشکلات گوارشی یا نارسایی در مصرف خوراک مواجه شوند؛ لذا بافت دان باید متناسب با سن و نوع تجهیزات فارم انتخاب شود.
آیا سوپراستارتر گزینه بهتری نسبت به استارتر معمولی است؟
در سال‌های اخیر، بسیاری از پرورش دهندگان به سمت استفاده از سوپراستارتر رفته‌اند؛ جیره ای غنی‌تر، متمرکزتر و با هضم بالاتر نسبت به استارتر معمولی. این جیره‌ها معمولاً در روزهای اول (تا ۵ الی ۷ روزگی) استفاده می‌شوند و به دلیل قیمت بالاتر، فقط برای فارم‌هایی با مدیریت دقیق اقتصادی توصیه می‌گردند.
در بسیاری از موارد، استفاده از سوپراستارتر باعث افزایش وزن اولیه، کاهش تلفات و یکنواختی بهتر گله شده است، اما این مزایا در صورت عدم مدیریت صحیح می‌تواند باعث افزایش هزینه بی‌اثر شود.
بررسی تجربه فارم‌های صنعتی با دان استارتر تخصصی و سفارشی
تجربه بسیاری از فارم‌های صنعتی نشان می‌دهد که استفاده از دان استارتر تخصصی طیور که بر اساس نیاز خاص فارم، سویه، فصل و شرایط محیطی فرموله شده باشد، تأثیر بیشتری در بهبود عملکرد دارد.
دان استارتر سفارشی می‌تواند شامل آنزیم‌های خاص، منابع پروتئینی نوین، یا تغییر در نسبت چربی/کربوهیدرات باشد که منطبق بر تحلیل‌های دقیق تولید کننده طراحی شده اند. نتایج نشان داده است که چنین رویکردی، هم در عملکرد نهایی و هم در کاهش مصرف دارو و آنتی‌بیوتیک بسیار موفق تر از فرمول‌های عمومی است.
