تفاوت خوراک پلت، مش و گرانولی در هر مرحله تغذیه‌ای

درزنجیره صنعت طیور، انتخاب نوع خوراک تأثیر مستقیمی بر عملکرد رشد، سلامت گله، بهره‌ وری اقتصادی و در نهایت کیفیت محصول دارد. خوراک طیور به شکل‌های مختلفی از جمله پلت، مش و گرانولی فرآوری می‌شود و هر یک از این اشکال با توجه به مرحله تغذیه‌ ای جوجه‌ها (استارتر، پیش‌ دان و فینیشر) کارکرد متفاوتی دارد.

تعریف انواع خوراک: پلت، مش و گرانول در صنعت طیور

برای درک تفاوت‌ها، ابتدا باید هر یک از این شکل‌های خوراک را به ‌دقت تعریف کرد.

خوراک پلت حاصل فشرده‌ سازی ترکیبات خوراکی در دستگاه پلت ‌زن است که در نتیجه آن خوراک به شکل استوانه‌ای، متراکم و همگن درمی‌آید. این خوراک معمولاً در دمای بالا فرآوری می‌شود که به افزایش قابلیت هضم و کاهش عوامل ضد تغذیه ‌ای کمک می‌کند.

در مقابل، خوراک مش ترکیبی از مواد آسیاب ‌شده است که بدون هیچ‌ گونه فرآوری حرارتی و فشاری ارائه می‌شود. این نوع خوراک بیشتر به شکل آردی یا پودری است و مستقیماً از ترکیب مواد خام به ‌دست می‌آید.

خوراک گرانولی نیز حالتی بین پلت و مش است. این نوع خوراک از پلت خرد شده تولید می‌شود و دانه‌های آن ساختار یکنواخت ولی غیر فشرده دارند که به سهولت مصرف و هضم کمک می‌کنند.

بررسی مزایا و معایب هر نوع دان در فاز استارتر، پیش‌دان و فینیشر

در هر فاز از پرورش جوجه، نیازهای تغذیه ‌ای متفاوت است و شکل خوراکی مناسب آن مرحله می‌تواند به بیشینه کردن رشد و کاهش تلفات کمک کند.

فاز استارتر

در این مرحله که از روز اول تا حدوداً هفته دوم ادامه دارد، سیستم گوارشی جوجه‌ ها هنوز کامل نشده است. خوراک باید قابلیت هضم بالا و جذب سریع مواد مغذی داشته باشد. در این فاز، خوراک پلت ریز (مینی پلت) به ‌دلیل ساختار فشرده و همگن، بهترین انتخاب است. از سوی دیگر، خوراک مش به‌ دلیل پراکندگی ذرات ممکن است موجب اتلاف خوراک شود و برای جوجه‌های کوچک سخت ‌تر باشد.

فاز پیش‌ دان

در بازه سنی ۲ تا ۴ هفته، جوجه‌ ها به‌ تدریج توانایی هضم بهتر پیدا می‌کنند. خوراک گرانولی در این مرحله می‌تواند تعادل مناسبی میان هزینه و عملکرد فراهم کند. در مقابل، استفاده مداوم از پلت ممکن است منجر به کاهش اشتها در برخی جوجه‌ ها شود.

فاز فینیشر

در هفته‌های پایانی رشد، تمرکز بر افزایش وزن لاشه و بهبود ضریب تبدیل خوراک است. در این مرحله، خوراک پلت با قطر بیشتر مناسب ‌تر است زیرا باعث مصرف سریع‌ تر و تجمع بیشتر انرژی در لاشه می‌شود.

کدام بافت خوراکی بهترین عملکرد رشد را برای جوجه‌ها دارد؟

پاسخ به این سؤال به ترکیبی از عوامل مانند جنس خوراک، سن طیور، نژاد، نوع فارم و هدف پرورش بستگی دارد. با این‌ حال، در اغلب فارم‌های صنعتی، پلت بهترین نتیجه را در رشد نشان داده است. دلیل آن این است که خوراک پلت مصرف را یکنواخت می‌کند، ضایعات را کاهش می‌دهد و به‌ دلیل ساختار متراکم، افزایش انرژی خالص مصرفی ایجاد می‌کند.

در فارم‌های کوچک یا محلی، خوراک مش به ‌دلیل قیمت کمتر، گزینه به ‌صرفه‌ تری است؛ ولی ممکن است باعث ناهمگونی در رشد گله شود. خوراک گرانولی نیز با ارائه ترکیبی متعادل از هضم ‌پذیری و ساختار دانه‌ ای مناسب، رشد متوازنی ایجاد می‌کند.

جدول مقایسه فنی انواع دان بر اساس جذب، هزینه و رشد

خوراک پلت؛ انتخاب حرفه‌ای برای فارم‌های صنعتی

در فارم‌های بزرگ با تجهیزات اتوماتیک، خوراک پلت از نظر صرفه‌ جویی در زمان تغذیه، افزایش نرخ رشد و پیشگیری از اتلاف خوراک، انتخاب اول است. فرآوری حرارتی آن نیز به کاهش بار میکروبی کمک می‌کند.

خوراک مش؛ گزینه‌ای اقتصادی برای فارم‌های کوچک

فارم‌های خانوادگی یا روستایی که دسترسی محدود به تجهیزات صنعتی دارند، معمولاً از خوراک مش استفاده می‌کنند. این خوراک ارزان ‌تر است، اما با چالش‌هایی مثل پراکندگی خوراک، کاهش جذب و رفتار تغذیه ‌ای ناهماهنگ مواجه است.

خوراک گرانولی؛ تعادل بین هزینه و قابلیت هضم

در شرایطی که بخواهیم بین قیمت و کیفیت تغذیه‌ ای تعادل برقرار کنیم، خوراک گرانولی انتخاب هوشمندانه ‌ای است. این نوع خوراک ضمن سهولت بلع، مشکلات گوارشی کمتری ایجاد می‌کند.

تفاوت در میزان گرد و غبار، ماندگاری و انتقال دان

یکی از معضلات خوراک مش، ایجاد گرد و غبار زیاد در هنگام انتقال و مصرف است که هم برای پرنده و هم برای کارگران خطرآفرین است. در مقابل، پلت و گرانول به ‌دلیل انسجام بیشتر، گرد و غبار کمتری تولید می‌کنند و در بسته ‌بندی و حمل ‌ونقل عملکرد بهتری دارند. همچنین ماندگاری خوراک پلت نسبت به مش بیشتر است زیرا رطوبت کمتری دارد و کمتر دچار فساد می‌شود.

تاثیر نوع خوراک بر رفتار تغذیه‌ای جوجه‌ها

ساختار دان آماده طیور، رفتار تغذیه‌ ای را شکل می‌دهد. جوجه‌هایی که خوراک مش مصرف می‌کنند، معمولاً زمان بیشتری صرف خوردن می‌کنند و دچار تفکیک مواد خوراکی می‌شوند. در مقابل، خوراک پلت باعث می‌شود طیور در مدت زمان کوتاه‌ تری مقدار بیشتری دان مصرف کنند که منجر به افزایش رشد سریع ‌تر می‌شود.

آنالیز فنی بافت‌های مختلف دان در جذب پروتئین و چربی

تحقیقات نشان داده‌اند که پلت بالاترین میزان جذب پروتئین و چربی را در بین سایر بافت‌ها دارد، چرا که ساختار فشرده آن زمان ماند در روده‌ها را افزایش می‌دهد. مش به ‌دلیل پراکندگی ذرات، ممکن است بخشی از مواد مغذی جذب‌ نشده دفع شوند.

بررسی مصرف دان و آب در انواع مختلف بافت خوراک

مصرف آب در پرنده‌ها رابطه مستقیمی با نوع خوراک دارد. در مصرف خوراک پلت، میزان آب دریافتی بالاتر است زیرا تحریک بزاق ‌سازی بیشتر صورت می‌گیرد. در مقابل، خوراک مش موجب مصرف کمتر آب می‌شود که در فصول گرم مشکل‌ ساز خواهد بود.

نکات تغذیه‌ای هنگام تعویض نوع خوراک در هر فاز

در زمان تغییر نوع خوراک مثلاً از پیش ‌دان به فینیشر، باید فاز گذار به‌ درستی مدیریت شود. بهتر است خوراک‌های ترکیبی یا بین‌ فازی استفاده شوند تا گله با استرس تغذیه ‌ای مواجه نشود. ناگهانی تغییر دادن مش به پلت ممکن است منجر به کاهش مصرف خوراک شود.

جدول میزان مصرف پلت، مش و گرانول در هفته‌های مختلف

اثر نوع خوراک بر کیفیت نهایی گوشت در کشتارگاه

خوراکی که در فاز فینیشر استفاده می‌شود، به‌ طور مستقیم بر رنگ، بافت و درصد چربی گوشت مرغ در کشتارگاه تأثیر دارد. استفاده از پلت با انرژی بالا باعث افزایش درصد عضله سینه و کاهش چربی احشایی می‌شود.

آیا دان پلت باعث یکنواختی بیشتر گله می‌شود؟

بله، به‌ دلیل یکنواختی ترکیب خوراک و کاهش اتلاف، خوراک پلت به داشتن گله‌ای با رشد یکنواخت کمک می‌کند. در مقابل، خوراک مش و گرانول ممکن است باعث تفاوت در مصرف فردی شود و رشد ناهمگون ایجاد کند.

سوالات متداول درباره انتخاب نوع خوراک در مراحل مختلف تغذیه

آیا می‌توان در کل دوره رشد از یک نوع خوراک استفاده کرد؟

نه، هر مرحله نیازهای خاص خود را دارد و بهترین عملکرد زمانی حاصل می‌شود که خوراک متناسب با فاز رشد انتخاب شود.

آیا تفاوت قیمت پلت و مش ارزشش را دارد؟

در فارم‌های صنعتی، با توجه به صرفه‌ جویی در خوراک و افزایش رشد، استفاده از پلت در بلند مدت اقتصادی ‌تر است.

کدام نوع خوراک باعث کاهش بیماری‌های گوارشی می‌شود؟

پلت و گرانول به ‌دلیل فرآوری حرارتی و انسجام بهتر، خطر ابتلا به بیماری‌های گوارشی را کاهش می‌دهند.